Zenci Kelimesi Bir Hakaret Mi?

Dünyada siyahi bireylere zenci tanımlaması sıkça yapılmakta. Siyahi vatandaşlar, antropolojide insanların ayrıldığı ırklardan biri. Zenci kavramı ise belirli milletleri değil, derileri siyah olan tüm insanları kapsıyor. Batılı devletlerde ise son yıllarda Afro kelimesi tercih edilmekte. Peki bunun nedeni nedir? İnsanlar, zenci kavramına bir anlam mı yükledi? Siyahi bir insana hakaret etmek isteyen bir kişi neden "zenci" tanımlamasını kullanıyor. Bu kelime tüm dünyada nasıl bir duyarlılık oluşturdu? Kelimenin ırkçılık olmadığını savunan büyük bir topluluk da var. Gelin bir de kelimeyi tarihsel açıdan inceleyelim...

Zenci kelimesi Türk Dil Kurumu'nun tanımına göre: "Siyah ırktan olan kimse" demek

Zenci Kelimesinin Tarihi 

Ortadoğu ve Afrika Araştırmacıları Derneği'nin yayımladığı yazıya göre bu kelime, Batı tarihinde koyu esmer insanlar aleyhinde kullanılan genel bir ırk tanımı olduğu için Soğuk Savaş döneminde tartışmaya açılmıştır. Bir yandan ırkçılık karşıtı propaganda yapan sosyalist ülkelerde diğer yandan insan haklarını savunarak sosyalist ülkelere karşı demokrasiyi savunan kapitalist ülkelerde gündem olmuştur. Sovyetlerin Afrikalı insanları Batı emperyalizmine karşı kışkırtmasıyla ABD’deki Afrikalı halkın psikolojisi, ülkede oluşması muhtemel bir güvenlik krizine karşı yumuşatılmak istenmiş, böylece negro kelimesinin aşağılayıcı tonu black kelimesiyle değiştirilmiş, bu insanlara “siyah” denmiştir. Ancak ABD’de bile bazı Afrikalı-Amerikalılar “siyah” yerine “negro”yu tercih etmişlerdir. 

Batı’da Afrikalılara karşı atılan bu adımı Türkçe’ye taşımak isteyenler ‘zenci’ yerine ‘siyahî’ kelimesini tercih ederek ‘negro’nun Türkçe karşılığını ‘zenci’ zannetmektedirler. Peki, Türkçe’ye ‘zenci’ ifadesi nereden gelmişti? 

19.yüzyıl Osmanlı müelliflerinden Şemseddin Sami’nin Kâmûs-u Türkî isimli lügatında ‘zenci’ kelimesi şöyle açıklanmıştır: “Afrika’da sakin olan ve kıvırcık kısa saçlarıyla ve sair eşkal-i ma’lume ile fark olunan siyahilerin isim cinsi olup müfredine (tekiline) zencî diyorlar.” Siyah insanların yaşadığı memleketlere de “bilad-ı zencî” (siyahlar ülkesi) deniyordu. Bunun sebeplerinden biri de Doğu Afrika’daki köle ticaretiydi.