NASA'nın İlk Türk Mühendisi Kimdi?

Dr. Işıl Acehan George Mason Üniversitesi'nde görevli tarihçi akademisyen. Bizlere bu defa Bursa-Tirilye'den NASA'ya girmeyi başaran ilk Türk mühendis İsmail Akbay'ın öyküsünü anlatacak.

İsmail Akbay'ın Kısa Özgeçmişi
Işıl Hanım, İsmail Akbay'ın çok başarılarla dolu bir hayat öyküsü olduğunu ifade ederek söze başlıyor. 1930 yılında Tirilye'de orta halli bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelen Akbay Haydarpaşa Lisesi'ni bitirdikten sonra 1956 yılında Amerika'da Tennessee Üniversitesi'ne girip çalışmalarına başlamış. Fizik mühendisliği okuyan Akbay, önemli başarılara imza atıp okulda kalmaya karar vermiş fizik çalışmalarına devam edebilmek için.

Hayatında en önemli role sahip olan ünlü roket bilimci Dr. Wernher Von Braun ile çalışmaya
başladıktan sonra NASA'ya doğru giden yolun ilk adımlarını atmış oluyor. Çünkü ABD ve Rusya
arasında soğuk savaş dönemi ve ABD ileri gidebilmek için uzay çalışmalarına ağırlık veriyor. Bu sebeple 1969 yılında Apollo 11'in fırlatılmasında İsmail Akbay da NASA'dan bir görev kapıyor. Tabii o dönemde orada çalışanlara çok önem verildiğini söylememize gerek yok.

Akbay daha sonra Türkiye'ye ziyarete geliyor ve memleketi Tirilye'de bir halk kahramanı olarak
karşılanıyor. Kendisi İzmir'de 2000 yılında kurulan çocuklara yönelik uzay kampının kurulmasında da büyük katkı sağlamış ve orada çocuklara çeşitli eğitimler de vermiş. Açılışında da yer almış. Her zaman ülkesini ön planda tutmuş asla geride bırakmamış önemli bir bilim insanı olduğunun altını çiziyor Işıl Hanım.

Özellikle Apollo 11'in fırlatıldığı dönemdeki gazete arşivlerinde adı oldukça geçirilmiş Akbay'ın. Ama Türkiye'den herhangi bir ödül verilmemiş. Kendisi Tennessee'de yaşamış ve çalışmış ancak öldüğünde Georgia eyaletinde imiş. Amerikalı eşi ile birlikte yaşıyormuş.

Maalesef ölümü oldukça trajik bir hikaye. Evinde çıkan yangından kurtulduğu halde içeride kalan köpeğini kurtarmak için kahramanca alevlerin arasına geri dönüyor ve maalesef bir daha çıkamıyor. 8 saat sonra kurtarma ekibi naşını çıkartıyor evden. Zaten kendisini tanıyan herkesin hakkında çok iyi bir insan olduğunu oldukça doğrulayan bir davranış sergilerken hayatını kaybetmiş Akbay. Mezarı Amerika'da.

Marshall Uzay Uçuşları Merkezi Başkanlığı ve NASA'dan Üstün Hizmet Madalyası
Bir şehir efsanesine göre NASA'nın ekibinde yer alan bir başka Türk mühendis olan Arsev Eraslan, Apollo 11 fırlatıldığında orada oluşan hayati bir soruna çözüm bulduğu için Apollo 11'in astronotları Türkiye'yi ziyaret gelmişler.
 
Işıl Hanım bunun doğrusunu anlatıyor. Astronotlar 30'u aşkın ülkeye iyi niyet ziyaretleri
düzenlemişler. Bu ülkelerden biri de Türkiye olmuş ve astronotlar Anıtkabir'i de ziyaret etmişler.

İşte orada bahsi geçen Arsev Eraslan iki sene kadar önce Fatih Altaylı'nın programına konuk olmuş. Altaylı kendisine "Siz gerçekten bu kadar önemli misiniz?" diye sorunca; "Biz dışarıdan çalışıyorduk. Ben direkt NASA'ya çalışmıyordum ama İsmail Akbay'ın yeri ayrıdır. Çünkü o orada önemli mühendislerle çalışıyordu. NASA'nın başındaki bilim insanıyla dirsek dirseğe çalışıyordu. O sebeple onun yeri bizim çok üstümüzdeydi." şeklinde cevap verdi.

Bu sebeple Akbay 1963-1975 yılları arasında NASA'da yönetim kademelerinde görev almıştır. Üstün hizmet madalyası da vardır.

KAYNAK: Bursa Tahtakale Buluşmaları