Beşi bir yerde neden "beş"? Altında saklı kadim Türk inancı

Düğünlerde gelinlere takılan 'beşi bir yerde' yalnızca bir takı değil, kadim Türk geleneklerinin sembollerle dolu bir mirasıdır. Sayının neden beş olduğundan, her bir parçanın taşıdığı anlamlara kadar geçmişin izlerini bugüne taşıyan bu gelenek, Şamanizm'den izler taşır.

Düğünlerde altınlar arasında parlayan “beşi bir yerde”, yalnızca ekonomik değeriyle değil, taşıdığı sembolik anlamlarla da dikkat çekiyor.

Beşi bir yerde neden altı değil, dört değil de beş parça? Her birinin anlamı ne? Cevabı, binlerce yıl öncesine, eski Türk toplumlarına kadar uzanıyor.

Türklerde Kadın: Savaşçı, Akıllı ve Eşit

Eski Türk toplumlarında kadınlar yalnızca evin değil, aynı zamanda toplumun, hatta devletin aktif bireyleri sayılıyordu. Erkeklerle eşit haklara sahip olan kadınlar at biner, ok atar, savaşlara katılır, devlet işlerinde söz sahibi olurlardı. Kız çocuklarının uğursuz sayıldığı pek çok toplumun aksine, Türkler kızlarını baş tacı eder, onlara cesaret, bağımsızlık ve onur aşılarlardı.

İşte bu kültürün izleri, geleneksel düğün takılarında da kendini gösterdi.

Sadece Altın Değil, İnanç ve Değerlerin Temsili de Oldu

Eski Türk düğünlerinde, gelin kıza kaynanası tarafından en değerli hediye verilir; bu da genellikle beş parçadan oluşan değerli takılardan oluşurdu. 

Bu takıların her biri belirli bir değeri ve temenniyi simgeliyordu:

1. İnanç (Gök Tanrı): En büyük boy takı, ilahi güce bağlılığı simgelerdi. Gelinin hayatı boyunca bu inançla yürümesi temenni edilirdi.

2. Devlet: Gelinin, Türk milletine ve devletine sadakatle bağlı olması istenirdi.

3. Aile: Aile bağlarının kutsallığına vurgu yapılır, gelinin ailesine ve yeni kuracağı yuvaya sahip çıkması beklenirdi.

4. Töre: Cesaret, sadakat ve ahlaki değerleri temsil ederdi. Bu bazen bozkurt simgeli bir taçla da desteklenirdi.

5. Ölüm ve Sonrası: Evliliğin yalnızca bu dünya ile sınırlı kalmayıp, ahirette de sürmesi için bir dua niteliğindeydi.

Tüm Değerleri Bir Arada Tutan Zincir

Beşi bir yerdeyi bir arada tutan ip ya da zincir ise gelinin kendisini temsil ederdi. Bu beş temel değeri taşıyan, onları hayatına yansıtan kişi oydu. Bu sembolizm, gelinin sadece süslenmiş bir figür değil, toplumsal bir değerin taşıyıcısı olduğunu gösteriyordu.

Bin Yıllık Anlam Bugünlere Taşındı

Bugün belki yalnızca altın değeriyle ölçülen beşi bir yerde, aslında Türk kültürünün kadına verdiği değeri, ailesine ve milletine olan bağlılığını, hayatı ve ölümü anlamlandırma biçimini yansıtıyor. 

Şamanik inanç sisteminden gelen bu ritüel, modern dünyada hala yaşamaya devam ediyor.