ABD'de doğan her çocuk vatandaş sayılmayabilir: Yüksek Mahkeme tarihi bir karara hazırlanıyor
ABD Başkanı Trump'ın doğumla vatandaşlık hakkını sınırlayan kararnamesi, ABD Anayasası'nın 14. Değişikliği ışığında Yüksek Mahkeme'de değerlendiriliyor. Tartışma, milyonlarca çocuğun vatandaşlık statüsünü etkileyebilir.
ABD’de doğan çocuklara otomatik vatandaşlık verilmesi geleneği, Yüksek Mahkeme’nin önüne taşınan bir davayla sarsılabilir.
Başkan Donald Trump tarafından seçildikten sonra çıkarılan bir başkanlık kararnamesi, belgesiz göçmenlerin ABD topraklarında doğan çocuklarının artık vatandaş sayılmamasını öngörüyor. Bu tartışmalı kararname, Anayasa'nın 14. Değişikliği’nin yorumlanması açısından önem taşıyor.
Anayasal Güvence Tartışmaya Açılıyor
ABD Anayasası’nın 14. Değişikliği, “ABD’de doğan ve ülke yargısına tabi olan herkesin vatandaş olduğunu” açıkça belirtirken, Trump’ın kararnamesi bu ifadeyi farklı yorumluyor. Kararnameye göre, “ülke yargısına tabi olmak” ifadesi, belgesiz göçmenlerin çocuklarını kapsamıyor.
Bu yorumun hayata geçmesi halinde, yüz binlerce çocuk vatansız kalma riskiyle karşı karşıya kalabilir.
Yüksek Mahkeme Emsalleri Ne Diyor?
Trump’ın kararı, 1898 tarihli United States v. Wong Kim Ark davasıyla oluşturulan emsal kararla çelişiyor. Bu karar, Çinli göçmen ebeveynlerin ABD’de doğan çocuğunun vatandaş sayılmasına hükmetmişti. Dolayısıyla, kararnamenin geçerli sayılması halinde yüksek yargı geçmişteki içtihadından sapmış olacak.
Federal Mahkemeler Uygulamayı Durdurdu
Şu an için Maryland, Massachusetts ve Washington eyaletlerindeki federal mahkemeler, kararnamenin yürürlüğünü geçici olarak durdurmuş durumda. Yüksek Mahkeme, yalnızca kararnamenin içeriğini değil, aynı zamanda alt mahkemelerin ulusal çapta yürütmeyi durdurma yetkisini de tartışıyor.
Vatandaşlık Krizi Kapıda mı?
Doğum yeri esasına göre vatandaşlık (jus soli) uygulamasını ABD dışında yalnızca birkaç ülke sürdürüyor. Kanada, Meksika, Brezilya ve Pakistan gibi ülkelerde doğan çocuklar otomatik vatandaşlık kazanabiliyor. Ancak Avrupa’nın büyük bölümünde ebeveyn kökeni (jus sanguinis) esas alınıyor.
Eğer kararnamenin uygulanmasına izin verilirse, ABD'de doğan bazı çocuklar hiçbir ülkenin vatandaşı sayılmayabilir. Bu durum hem iç hukuk hem de uluslararası insan hakları hukukuyla ciddi biçimde çelişebilir.
Karar Ne Zaman?
Yüksek Mahkeme henüz nihai karar için bir tarih açıklamadı. Ancak karar açıklandığında, yalnızca göçmenlik politikaları değil, Amerikan vatandaşlık hukukunun temelleri de yeniden şekillenebilir.